Ameliyat, uzman bir doktor tarafından tedavi veya teşhis amacıyla hastanın vücudu üzerinde yapılan yarma, kesme ve dikme işlemleridir. İlaç veya diğer tedavi yöntemleriyle iyileştirilemeyen hastalıkların, yaralanmaların ve vücuttaki yapısal bozuklukların ameliyatla düzeltilmesi veya hastalıklı organların kesilip çıkarılması esasına dayanır. Tıbbın en eski dallarından biri olan cerrahi, bilgi ve becerinin bir arada bulunmasından dolayı hem bilim hem de sanat olarak kabul edilir. Ameliyatlar genellikle lokal anestezi veya genel anestezi altında gerçekleştirilir.

Ameliyatı gerçekleştiren doktora cerrah veya operatör denir. Ameliyat yapmak, uzmanlık gerektiren bir iştir ve aynı zamanda büyük tecrübe ve bilgi birikimi gerektirir. Bir hekimin cerrahi alanda uzmanlaşabilmesi için birçok ameliyata katılması ve bu operasyonlardaki başarısı önemlidir. Ameliyat konusunda uzman olmayan bir hekim, basit müdahaleler dışında yalnız başına ameliyat yapamaz.

Ameliyatlar, yapıldıkları organlara göre önem ve hayati tehlike arz ederler. Örneğin, bir mide ameliyatında ölüm oranı %5 iken, beyin ameliyatlarında bu oran %50'ye kadar çıkabilir. Tıbbın tüm çabalarına ve ileri teknolojisine rağmen, ameliyatlarda ölüm tehlikesi (mortalite) her zaman mevcuttur. Ameliyatların genel prensibi, mümkün olduğunca asıl organa ve dokulara zarar vermeden ve kullanılacak en az miktarda yapay malzeme kullanarak yapılmasıdır.

Ameliyat yapılacak organın durumu, ameliyatın gerçekleştirilme şeklini ve ameliyat sonrası kötü sonuçların ortaya çıkmasını büyük ölçüde etkiler. Bu sebeple ameliyat yapılmadan önce birden fazla doktorun ortak görüşte olması önemlidir. Her ameliyat, mümkün olduğunca o konuda uzmanlaşmış merkezlerde gerçekleştirilmelidir. Cerrahlar, belirli bir dalda birçok ameliyat yaparak uzmanlaşmakta ve bu uzmanlaşma sonucunda ameliyatlardaki ölüm oranı giderek düşmektedir.

Basit ameliyatlar arasında safra kesesi ameliyatları, mide ameliyatları ve apandisit ameliyatları bulunur. Önemli ameliyatlar ise kemik ameliyatları, beyin, kalp ve akciğer ameliyatları gibi büyük zorluklar arz eder. Son yıllarda, genel cerrahi alanı içinde sayılan birçok cerrahi müdahale gerektiren dal, ayrı birer uzmanlık haline gelmiştir. Bunlar arasında ortopedi, estetik cerrahi, kalp-damar cerrahisi, çocuk cerrahisi ve beyin cerrahisi sayılabilir.