Tükürük bezleri, vücuttaki önemli salgı organları arasında yer alır ve kulak önü, çene altı ve dil altındaki büyük tükürük bezleri ile ağız mukozasından gırtlağa inen yüzlerce küçük tükürük bezinden oluşur. Bu bezler, günde 1000-1500 cc civarında tükürük üretir. Tükürük bezlerindeki başlıca rahatsızlıklar arasında enfeksiyonlar, taş ve tümör oluşumları bulunur. Tükürük bezi ameliyatı ise en sık taş ve tümörler nedeniyle yapılır. Taşlar genellikle çene altı tükürük bezinde, tümörler ise kulak önü tükürük bezi ve küçük tükürük bezlerinde ortaya çıkar. Bu tür durumlar, genellikle küçük bir kesi yapılarak çözülebilir ve tükürük bezinin tamamen alınması gerekmez. Ancak bazı durumlarda, boyundan yapılan bir kesi yardımıyla tükürük bezi de alınabilir. Operasyon, bazen ağız içinden de gerçekleştirilebilir. Özellikle kulak önü tükürük bezi ameliyatının özel durumları vardır, çünkü bu bezin içinden yüzün mimiklerini sağlayan yüz siniri geçer. Bu nedenle, operasyon sırasında sinir ve dallarında zedelenme olabilir. Tüm bu nedenlerle tükürük bezi ameliyatı, uzman kişilerce yapılmalıdır.

Parotis bezi olarak da bilinen kulak önü tükürük bezinin en önemli özelliği, içinden yüz sinirinin geçmesidir. Sinir, tükürük bezini derin ve yüzeysel olacak şekilde ikiye ayırır. Önce iki dala ayrılır, ardından bunlardan çıkan dallar; boyun, ağız köşesi, yanaklar ve şakaklara uzanan, yani yüzdeki mimik kaslarına uzanan beş dala bölünür. Bu anatomik özellik, tükürük bezi ameliyatını önemli hale getirir.

Bu ameliyatta hastalara genel anestezi uygulanır. Hastanın kulak önünden başlayarak, çenenin altına uzayan S şeklinde bir kesi açılır. Buradan cilt altına inilerek tükürük bezine ulaşılır. Burada, lüp adı verilen büyüteçlerle ya da mikroskopla bezin içindeki yüz sinirinin gövdesi bulunarak, dallarına ulaşılır. Tümörlerin çoğunluğu tükürük bezinin yüzeysel kısmından çıkar. İyi huylu tümörlerde, sinir dalları korunur ve bezin yüzeysel kısmıyla birlikte tümör çıkarılır. Tükürük bezinin tamamı çıkarılırsa, sinirin alt parçası da alınır. Ameliyatta hedef, tümör kötü huylu olsa da sinirin korunmasıdır. Ancak hastada yüz felci bulunuyorsa ya da tümör sinire zarar verdiyse, sinir ve tükürük bezi birlikte çıkarılır. Bu bölge, vücuttan başka bir yerden alınan sinir parçasıyla onarılmaya çalışılır. Ameliyat tamamlandığında, açılan kesi dikilir. Kan birikimine engel olmak için, bölgeye dren yerleştirilir. Ameliyat edilen bölgeyle birlikte kulak sarılarak kapatılır. Dren, 1-2 gün sonra çıkarılır. Yapılan dikişler ise ameliyattan sonra 1 hafta içinde alınır.

Kulak önü tükürük bezi ameliyatı sonrasında meydana gelebilecek komplikasyonlar arasında enfeksiyon, yüz sinirinde geçici ya da kalıcı felç, kanama, kulak memesi civarında his kaybı, yemek sırasında yüzde kızarma ve terleme yani Frey sendromu yer alır. Bu komplikasyonlar arasında Frey sendromu oldukça nadirdir. Bu ameliyattan sonra hatalı iyileşme nedeniyle tükürük bezine uzanan sinir liflerinin ter bezlerine uzanan liflerle karışmasından oluşur. Bunu tedavi etmek için botoks ya da cerrahi girişim gerekebilir. Yüz felci, en fazla çekinilen komplikasyondur. Bu durum, ameliyatın deneyimli cerrahlar tarafından yapılmasıyla aşılabilir.

Bu ameliyat sırasında hastaya yine genel anestezi uygulanır. Nadir olarak hastalara lokal anestezi uygulanabilir. Çenenin iki parmak kadar altından kesi açılır. Buradan cilt altına ve tükürük bezine inilerek tükürük bezi etraftaki dokulardan ayrılarak dışarı çıkarılır. Yine kan birikimine engel olmak için dren yerleştirilerek, kesi yeri dikilir. Hastaya pansuman yapılır. Takılan dren, 1-2 gün sonra alınır, dikişler ise bir hafta içinde alınır.

Çene altı tükürük bezi ameliyatının komplikasyonları arasında enfeksiyon ve kanama, dil hareketi ve duyusal sinirlerin zedelenmiş olması, yüz sinirinin ağız köşesine uzanan dallarında kalıcı ya da geçici felç bulunur. Felç, en fazla çekinilen komplikasyondur. Bu durumda hastalarda gülme sırasında belirgin bir asimetri oluşur. Bu yüzden cerrahın deneyimi oldukça önemlidir. Ödeme bağlı ortaya çıkan yüz felci, birkaç günde düzelme gösterir. Eğer operasyon sırasında sinir zedelenir ya da kesilirse, hemen tamir edilmesi gerekir. Aksi halde hastalar dudaklarının bu bölgesini dışarıya doğru çekemez. Hastaların iyileşme süreci, birkaç günden başlayarak 5-6 aya kadar uzayabilir.